11 listopada 1918 rok
Data pamiętna, data ważna, data budząca wielorakie wspomnienia. Po 123 latach rozbiorów Polska pojawia się znowu na mapie świata. Rok 1918 pozostawił jednak w pamięci wielu rodzin nie tylko uczucie dumy, zbyt żywa była cena odzyskania niepodległości, poprzedzona I wojną światową. Być może jeszcze dziś w niejednej rodzinie przy wigilijnym stole palić się będzie świeca i trwać będzie modlitwa w intencji poległych z tamtych lat.
Obywatele państwa polskiego, do którego należeli również mieszkańcy Brzezia mieli obowiązek uczestniczenia w działaniach wojennych jako obywatele Rzeszy Niemieckiej. W ciągu czterech wojennych lat z całego powiatu rybnickiego zmobilizowano 15.000 mężczyzn. Z tej liczby zginęło 5700 żołnierzy. Rannych zostało 4366. Rok 1918 nie był jednak rokiem odzyskania niepodległości dla Górnego Śląska. Dla Brzezia był to dopiero rok 1922.
Podczas I wojny światowej polegli następujący mieszkańcy Brzezia:
1. Blucha Ignacy 33. Kapuścik Jan
2. Blucha Józef 34. Lokaj Józef
3. Bulenda Franciszek 35. Lokaj Konstanty
4. Burek Franciszek 36. Langocz Józef
5. Badura Franciszek 37. Lepsza Łukasz
6. Cieśla Karol 38. Myśliwiec Józef
7. Eisner Jerzy 39. Myśliwiec Franciszek
8. Eimerman Antoni 40. Myśliwiec Józef
9. Chrószcz Izydor 41. Michalski Paweł
10. Drzymała Jan 42. Michalski Maciej
11. Dziedzic August 43. Niestrój Karol
12. Dziedzic Izydor 44. Poremba Franciszek
13. Czernochowski Szymon 45. Pacharzyna Józef •
14. Fiołka Franciszek 46. Płoch Karol
15. Fiołka Izydor 47. Plura Franciszek
16. Górnik Franciszek 48. Riedel Wilhelm
17. GelnyJan 49. Solich Franciszek
18. Herman Jan 50. Sekuła Wiktor
19. Horczyk Augustyn 51. Smółka Adolf
20. Jendrzejczyk Konst. 52. Stawinoga Wiktor
21. Jendrzejczyk Wiktor 53. Szczeponik Richard
22. Jendrzejczyk Izydor 54. Strumieński Jakub
23. Jendrzejczyk Urban 55. Schon Jan
24. Jasiulek Augustyn 56. Taszka Karol
25. Komorek Teodor 57. Taszka Adolf
26. Kubala Franciszek 58. Trompeta Ignacy
27. Koziełek Alojzy 59. Wyrzgoł Józef
28. Koziełek Paweł 60. Wycisk Franciszek
29. Kozieł Konstanty 61. Wolny Antoni
30. Kupka Karol 62. Wyleżych józef
31. Konig Juliusz 63. Wrania Józef
32. Krybus Robert 64. Wrania Karol
65. Malon Franciszek
Mogiły poległych rozsiane są w różnych zakątkach szczególnie w Europie zachodniej. Często są to mogiły zbiorowe, na których widnieją tablice z wykazem nazwisk poległych. Niejednokrotnie latami trwały poszukiwania zaginionych, poległych. W numerze 2 z 1993 r. Brzeskiego Parafianina wspomnieliśmy, jak to nie tak dawno p. Gerard Szpilka będąc we Francji odnalazł grób swojego dziadka śp. Józefa Pacharzyny na cmentarzu w Verdum. Takich poszukiwań było wiele.
Wykorzystano- Konstanty Kowol, Spis poległych z Brzezia, Kronika Pszowa i Rydułtów, Katowice 1939-Mendel, Udział Ślązaków na frontach pierwszej wojny światowej (1914 -1918), Opole 1965.
Słuchając wspomnień, opowiadań z tamtych lat, lat dwudziestych w sposób dziwnie naturalny przewijają się słowa – patriotyzm, wolność, obrona ojczyzny, Polska, a już wzruszenie ogarnąć może młodego słuchacza gdy osoby dziewięćdziesięcioletnie śpiewają pieśni z tamtych lat. Treść jednej z nich brzmi:
ŚPIEWSZKA
1. Stroskany drogą upadkiem Ojczyzny,
czując ból w sercu, a na czole blizny
Rozerwać myśli, gdy według zwyczaju,
szedłem wieczorem raz w miesiącu maju.
2. Gdy sen już wszystkich pogrążył głęboko,
stroskanych snem nie miało moje oko,
ja sobie szedłem dalej zamyślony
i między groby wszedłem zdumiony.
3. W tern się głos odzywa spod ziemi,
co ty tu czynisz między umarłymi,
Bo tu spoczynek rycerzy Polaków.
Nikt wejść nie może prócz naszych rodaków.
4.Sercem westchnąłem, gdy odchodzić miałem,
żem Polak jestem śmiało zawołałem.
Zostań ach zostań duchy wykrzyknęły,
niech się o losie Ojczyzny dowiemy.
5. Co się tam dzieje z Polską ukochaną,
czy jest wolną, czy poddaną,
Jak żem legł w grobie w smutnym stanie była,
reszta ją mężnych Polaków broniła.
6. Gdy pod Warszawą strzał w nogę dostałem,
tu się przywlokłem śmierci życia dokonałem.
Jednak mi miło że nie w obcej ziemi,
spoczywać mogę z rodakami moimi.
7.Żegnam cię żegnam obrońco Ojczyzny
ja wracać muszę w grobowe zgnilizny
wolę być w grobie z Polakami mymi
niźli mam patrzeć na zdradę na ziemi.
ADMINISTRACJA A LUDZIE…
300 lat wspólnoty parafialnej Brzezie – Pogrzebień (1611- 1911), wspólnota gminna do 1 lipca 1975 roku, wspólnota dekanalna, o której piszemy szerzej w dzisiejszym numerze Brzeskiego Parafianina, przynależność do wspólnego powiatu raciborskiego od stycznia 1999 roku – to tylko kilka haseł administracyjnych, które łączą nasze miejscowości. Prawdziwe związki trwające od pokoleń – to ludzie.
W imieniu redakcji Brzeskiego Parafianina składamy mieszkańcom Pogrzebienia i całego dekanatu pogrzebieńskiego najlepsze życzenia świąteczno – noworoczne, szczególnie w związku z przypadającą w tym roku 740-rocznicą pierwszej wzmianki o Pogrzebieniu, którą upamiętniono wydaną pocztówką oraz 260 rocznicę dekanatu pogrzebieńskiego.
Życzenia dla wszystkich parafian składamy na ręce Dostojnych Jubilatek z Pogrzebienia, które w bieżącym roku, tego samego dnia, a mianowicie 8 lutego obchodziły 90 urodziny, Jubilatkami tymi są panie Agnieszka Cuber i Franciszka Bugiel.
Przyjmijcie życzenia Bożego Błogosławieństwa w drodze do Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 Narodzenia Chrystusa.
Dochowując wierności naszym przodkom trwajmy w przykładnej wspólnocie współczesnego świata.