Z uwagi na ograniczone parametry prezentowanej witryny, podajemy wybrane fragmenty rozdziału o podanym wyżej tytule a zawartego w opracowaniu A. Weltzla p.t. Chronik der Parochie Pogrzebin , Racibórz rok 1888. Polskie tłumaczenie prezentowano w „Brzeskim Parafianinie”.

Kiedyś, wszystkie dzieci z miejscowości podlegających danemu kościołowi uczęszczały do szkoły parafialnej. W Brzeziu, aczkolwiek znajdował się kościół macierzysty (mater ad juncta), to jednak dzieci na naukę udawały się do kościoła głównego zrzeszającego wszystkie kościoły.

(…) Najwcześniejsze wiadomości dotyczące szkoły w Brzeziu pochodzą z czasów po wojnie siedmioletniej. W tym czasie w 169 wioskach powiatu raciborskiego, który obejmował również część powiatu rybnickiego, było tylko 30 nauczycieli, taka również była liczba kościołów parafialnych.

(…) Majątek Brzezie posiadał wówczas 62 gospodarzy. Nauczyciel był powinien otrzymać: z dominium 10 miarek żyta, dwie furmanki siana, niezależnie od możliwości wypasania bydła; z gminy natomiast powinien otrzymywać 10 florenów i 10 miarek ziarna. Budowa budynku szkolnego kosztowała 60 talarów. Czasowo w 1765r. zatrudniony został Johann Arnold; mieszkał w pokoju wynajętym od szynkarki, w dwa lata później jednak z chwilą zapadnięcia się budynku, musiał szukać schronienia w stodole. Ponieważ do tej pory nie wybudowano budynku szkolnego otrzymał on dodatek 2 talary i 16 groszy na utrzymanie mieszkania. W 1768r. nauczycielem został Bauer. Ten, oprócz dochodów ustalonych, otrzymał jeszcze osiem sążni drewna opałowego, a jako wynagrodzenia od każdego dziecka pobierał jeszcze tygodniowo 1 cent i 3 halerze.

(…) Na podstawie kontroli szkolnej prowadzonej przez przedstawiciela naczelnego wikarialnego urzędu kasy miejskiej, dotyczącej usunięcia usterek, stwierdzono w dniu 1 kwietnia 1800r., że budynek szkolny w Brzeziu grozi zawaleniem, a poza tym posiada za szczupłe pomieszczenia. Z doniesienia skierowanego do radcy podatkowego z roku 1802r., dowiedzieliśmy się, że budynek szkoły w Brzeziu grozi zawaleniem, a nauczyciel Wilsch otrzymuje z kasy miejskiej 10 talarów, jeden sągiew dębowego drewna, dwie grzędy pod uprawę kapusty i ziemniaków; zaś z gminy pobiera 6 talarów 20 groszy, 10 wrocławskich miar zboża, wolne wypasanie dwóch krów, 6 denarów tygodniowo od każdego dziecka uczęszczającego do szkoły.

(…) Urodzony w 1788 roku w Baborowie, kandydat na nauczyciela Richter, który 28 lipca 1806 roku poddany był egzaminowi w Głogowie, prosił w dniu 19 września o przekazanie mu posady nauczycielskiej w Brzeziu. Został przyjęty, lecz gmina wyraziła niezadowolenie w stosunku do niego za nieobowiązkowość, gwałtowność i czupurność; w lecie 1818 roku oddalił się pozostawiając swą małżonkę Mariannę z domu Dimiter i ośmioro dzieci

(…) Na podstawie uregulowań rządu królewskiego z dnia 16 maja 1801 roku wynagrodzenie to wynosiło 50 talarów, 18 miarek zboża (żyta), 9 sążni drewna; z czego na gminę przypadło 2/3, zaś na dominium 1/3.Inspektor szkolny Jan Żołondek zaproponował w dniu 13 lipca 1818 r. magistratowi nauczyciela z Turzy, Ignacego Marcinka, który urodził się 29 stycznia 1797 r. jako syn Karola Marcinka z Pstrążnej. Wykształcenie zdobył w 1816 roku w seminarium w Głogowie. Pierwszą posadę, ku ogólnemu zadowoleniu, objął w Bieńkowicach, a po roku przekazany został do Turzy. Tenże został w dniu 7 lipca pozwany do Brzezia, a 7 sierpnia wewnętrznie zatwierdzony. We wrześniu i październiku tegoż roku izba szkolna została poszerzona, a dominium zostało obciążone 1/3 kosztów.18 sierpnia 1819 roku Marcinek roku Marcinek zdał przed dyrektorem seminarium, Bolikiem egzamin kwalifikacyjny. W 1820 roku do szkoły uczęszczało 70 uczniów. Z tego względu, że gmina nie posiadała służby do wypasania bydła, przeto dzieci zostały wykorzystane do wypasania bydła, a nauka szkolna odbywała się od maja przez 5 miesięcy w godzinach od 12,00 do 15,00.Od 3 do 11 maja rząd królewski udzielił nauczycielowi urlopu, ponieważ ten, chciał odwiedzić swego przyjaciela w Krakowie, wyrażając jednak nadzieję, iż zaległości w nauce zdoła nadrobić. W tym okresie dzieci szkolnych było 80, zaś stary budynek szkolny o wysokości 6 stóp od podłogi do belki mógł pomieścić tylko 50 dzieci, przeto więc rząd królewski w dniu 23 lutego 1827 roku zarządził budowę budynku szkolnego dla 100 dzieci. Budowę budynku zakończono w 1830 roku. Koszt budowy wynosił 1500 talarów. Dominium dostarczyło materiałów budowlanych, podczas, gdy resztę kosztów pokryła gmina. Do książek szkolnych została dołączona mała historia biblijna Kabatk`a. Dnia 8 października 1831 roku nastąpił rozdział urzędu zakrystianina od Pogrzebienia. Dotychczasowe połączenie funkcji zakrystianina kościoła macierzystego z kościołami filialnymi miało swoje ujemne skutki jeżeli chodzi o nauczanie szkolne, pogłębiało również różnice między dochodami nauczycieli w placówkach szkolnych. Ustanowienie oddzielnych funkcji zakrystianina przy kościołach filialnych wpłynęło na poprawę pozycji nauczyciela w wioskach filialnych.

(…) Zarządzenie dotyczące rozdziału zakrystian od kościołów macierzystych zostało zatwierdzone przez Wilhelma III już w dniu 2 maja 1811 r. Zarządzenie powyższe w Brzeziu zrealizowane zostało znacznie później, a to z tego powodu, ponieważ wykazane dochody zostały przyznane Czekale, nauczycielowi z Pogrzebienia z chwilą powołania go na to stanowisko. Czekała urzędował długo, nie można go było tych dochodów pozbawić. Dnia 2 lipca 1834 roku gmina Brzezie chciała założyć swoją parafię. Marcinek zmarł 31 maja 1837 roku w chwili, kiedy chciano zrezygnować z rozdziału parafii. Marcinek wywodził się z rodziny, która z pokolenia na pokolenie poświęcała się zawodowi nauczycielskiemu. Od 1660 roku pracował w Lubomi Jan Marcinek, od 1707 Mikołaj, potem jego syn Karol urodzony w 1770 r. Jan przybył do Pstrążnej i był ojcem naszego Ignacego, którego syn Józef Macinek urodzony w 1882 roku jako kandydat na nauczyciela pod nadzorem Filipa Hetteltera, kierownika w Pstrążnej, kształcił się w latach 1840-43, najpierw jako pomocnik w Bieńkowicach, dwa lata później w Tworkowie. W 1849 r. był przewodniczącym i nauczycielem zakładu dla sierot w Biertułtowach. 24 października 1854 r. poślubił najstarszą córkę podskarbiego Ignacego Krauzego w Tworkowie, którego dzieciom udzielał ongiś lekcji. Zmarł 25 marca 1856 roku. Blausius Lorek urodzony dnia 31 stycznia 1810 r. w Syryni. W latach 1824- 27 pobierał naukę u Karola Szmidta, kierownika szkoły w (Neukirch) Polskiej Cerekwi, później przez 2 lata uczęszczał do szkoły miejskiej w Raciborzu. Od 12 kwietnia 1819 do 11 kwietnia 1832 kształcił się w seminarium we Wrocławiu. Pracował jako pomocnik w Hammer, później w Starej Wsi. Z dniem 30 marca 1831 r. został przeniesiony do Tworkowa jako zastępca chorego kierownika szkoły Stolarza. Tam piastował również urząd organisty i sekretarza gminy. 1 października 1835 roku powołany został przez księdza Franciszka Heide do Starej Wsi. 5 czerwca 1837, zgłosił się w Brzeziu, gdzie zatwierdzony został 2 listopada 1838 r. 4 marca 1844 r. otrzymał definitywne zatwierdzenie na stanowisko nauczyciela i organisty. W 1837 r. został pisarzem gminy, zaś w latach 1843- 1854 pełnił funkcję sędziego polubownego. W latach 1842- 43 dokonano rozbudowy szkoły o dalsze dwie klasy. Ze względu na fakt, iż przy liczbie wynoszącej 224 dzieci nią można było liczyć na zatrudnienie nauczyciela pomocniczego z tego powodu, że brakowało nauczycieli władających dwoma językami (w Lubomi 262 dzieci i też tylko jeden nauczyciel), dokonano podziału zajęć szkolnych na zmianę dopołudniową i popołudniową. Wiosną 1843 roku szalała ospa.1 października 1844 roku przypadł termin dotyczący zatrudnienia pomocnika nauczyciela. Na podstawie uregulowań z dnia 18 maja 1841 roku, taki nauczyciel mógł liczyć jedynie na połowę wynagrodzenia przysługującego kierownikowi szkoły. W dniu 8 stycznia 1845 r. przyznano wynagrodzenie w wysokości 40 talarów, deputat na zakup drewna i zboża w wysokości 30 i 1/2 talarów oraz 18 talarów na wyżywienie. W sumie 88 talarów i 15 śląskich groszy. Lorek został wprowadzony na swój urząd przez książęco- biskupiego komisarza i arcykapłana Heide. Przed nim również został zaprzysiężony.

(…) Na początku 1848 r. szalał tyfus, dzieci z powodu braku odzieży nie uczęszczały do szkoły. Spadła liczba dzieci uczęszczających do szkoły. W dniu 25 maja 1847 r. liczba dzieci wynosiła 231; w roku 1849- 209, a dwa lata później spadła do 188.W roku 1847 nadzwyczajną rewizję prowadził sufragan Latusek, zaś 23 września 1854 r. kontrolę przeprowadził radca rządowy i szkolny Bogedain. W styczniu i lutym tegoż roku szkoła została zamknięta z powodu panowania ospy.

(…) 15 lutego 1871 roku, po przeprowadzeniu remontu szkoły, otwarto trzecie pomieszczenie klasowe. W związku z tym zaszła potrzeba przekształcenia stanowiska pomocnika nauczyciela na samodzielne stanowisko nauczyciela. W dniu 6 lutego 1873 roku została przeprowadzona kontrola nadzwyczajna przez radcę szkolnego i rządowego- Drepsa. Antoni Stoszek, urodził się 24 grudnia 1853 roku w Rogowach. Poddał się egzaminowi 6 marca 1874 r. w Pilchowicach. 30 maja został powołany na stanowisko pomocnika nauczyciela w Brzeziu a następnie na stanowisko drugiego nauczyciela. 3 października 1876 roku przechodzi na samodzielne stanowisko nauczyciela w Nieboczowach.Od 1 lipca 1874 r. pani Cizner, za wynagrodzeniem 75 marek, udziela nauki o przemyśle, przedmiot ten, w tym roku, został wprowadzony do programu nauczania. Trójklasowy system w Brzeziu został zatwierdzony przez Rząd Królewski 1 października 1878 roku, a w przeddzień zatwierdzono obsadę szkoły. Antoni Hanslik, ur. 10 stycznia 1857 r. ukończył gimnazjum; w roku 1878 został zaangażowany przez inspektora szkolnego Schwarzera na stanowisko przejściowego nauczyciela w Brzeziu. W dniu 10 lutego 1881 r. ukończył gimnazjum; w roku 1881 r. zdał egzamin komisyjny w Pyskowicach; z dniem 1 marca tego samego roku został powołany na nauczyciela pomocniczego w Brzeźnicy skąd 1 marca 1882 r. przechodzi do Tworkowa. 1 maja 1886 r. został przeniesiony do nowo powstałej szkoły w Marklowicach Górnych, a stąd przeszedł do Trenkau obok Głubczyc. Jan Himmel, ur. 1858 r. zdał egzamin w Głogowie w 1878 r. Pracował jako początkujący nauczyciel w Gorzycach. W Brzeziu pracował od 1 maja 1882 roku do lipca 1884 r. Później przeniesiony został do Brzezinki.W roku 1872 liczba uczniów wzrosła do 261, a budynek szkolny był w bardzo złym stanie. W związku z powyższym ustalono nowy termin budowy szkoły na dzień 7 listopada. Najpierw przystąpiono do gromadzenia funduszy i cegły, zaś w dniu 25 kwietnia 1873 roku pozyskano plac budowy wielkości 70 arów od ogrodnika Antoniego Lekszy, za kwotę 1800 marek. Następnie dokupiono jeszcze 214,52 m2 ziemi od małorolnego chłopa Jakuba Solicha.Plan budowy opracował radca budowlany Linke. maja 1878 roku starosta zobowiązał zarząd gminy przedstawić gminie wykaz danin i kosztów, na podstawie których domagano się od państwa 18000 marek. Mistrz murarski Benke z Raciborza wykonał rysunek techniczny budowli i obliczył koszty na sumę 30000 marek. Budowy podjął się mistrz murarski i ciesielski Schróder z Raciborza. 12 sierpnia 1883 roku budynek został przejęty przez powiatowego budowniczego Schorna, a otwarcie szkoły dokonano 19 sierpnia.W dniu 6 października 1886 roku po północy spalił się stary budynek szkolny, kierownik szkoły poniósł wielkie straty, zniszczone zostały zgromadzone tam zapasy na zimę.Juliusz Rinke, zdał egzamin komisyjny w 1883 roku został przyjęty jako nowicjusz 7 sierpnia, posadę objął 1 września, na stanowisku pozostał do dnia 1 lipca 1884 roku. Wówczas wprowadzony został system czteroklasowy. Od 1887 roku Rinke jest pomocnikiem nauczyciela w Waissak, w powiecie Głubczyce.Maksymilian Krómer, urodzony w Raciborzu w 1863 w Pilchowicach, tutaj przybył w roku 1881. Nawiedzony przez podstępną chorobę daremnie szukał ratunku w Gorbersdorf, przez dłuższy okres czasu przebywał u swej matki, a w dniu 13 sierpnia 1883 roku został zwolniony od cierpień przez łagodną śmierć. W dniu 16 sierpnia, w godzinach popołudniowych zmarły został odprowadzony przez kolegów i znajomych na miejsce wiecznego spoczynku.Józef Neuman z Otmuchowa, poddany został egzaminowi w roku 1878 w Pilchowicach. Nauczał od 1 lipca 1884 roku. Początkowo uczył w dwóch niższych klasach na pół etatu, zaś od 6 lipca 1885 roku został zaangażowany jako trzeci nauczyciel.Reinhold Fuchs z Głogowa został poddany egzaminowi w tamtejszym Seminarium. W 1884roku został zaangażowany w charakterze nauczyciela pomocniczego. Zmarł u swoich rodziców w czerwcu 1884 roku.Jan Lampa został wprowadzony do szkoły jako nowicjusz w dniu 18 kwietnia 1886 roku.