Rozwój sportu, wyrażający się w jego umasowieniu, popularyzacji w szerokim kręgu społeczeństwa, związany jest z ogólnymi zmianami zachodzącymi w XIX wieku. Szczególnie wyraźne jest to w dziejach Niemiec tego okresu. Ośrodkiem stymulującym rozwój sportu w powiecie raciborskim było miasto Racibórz. Zalicza się go do 10 miejscowości inicjujących w ogóle rozwój sportu na Górnym Śląsku. Za pierwszy powszechny (ogólny) klub sportowy w Raciborzu uważa się “ALTER TURNVEREIN” założony w roku 1861. Nawiązywał on do ruchu gimnastycznego połączonego (w dzisiejszym znaczeniu) z ruchem turystyczno-krajoznawczym, wy lansowanym przez prof. Jahna. Bazującego i kształtującego rozwój ogólno – niemieckiej postawy obywatelskiej. Później zastąpiło go kształtowanie i propagowanie tzw. patriotyzmu, lokalnego, połączonego z ogólnym psychofizycznym rozwojem osobowości jednostki. W roku 1914 Racibórz liczył już 14 klubów i towarzystw sportowych.
Do znaczniejszych pionierskich ośrodków sportu w powiecie raciborskim na przełomie XIX i XX wieku zaliczają się: Babice, Markowice, Pietrowice Wielkie, a przede wszystkim Krzanowice i Rudy Wielkie (ogółem 10% ludności aktywnej sportowo) oraz Kuźnia Raciborska (6% mieszkańców aktywnych sportowo). Sport rozumiany jest w zasadzie jako szeroko pojmowana (w dzisiejszym znaczeniu) kultura fizyczna. Do uprawianych dyscyplin należą powszechnie: piłka uderzeniowa (rodzaj dwóch ogni), palant, gimnastyka atletyczna (turn), gimnastyka atletyczna (gimnastik), lekkoatletyka, ciężka atletyka, pływanie. Fussball – piłka nożna stanowi jedynie element gry, zabawy z piłką. Pod pojęciem „Sport” rozumiana jest także turystyka (wędrówki), tańce (zabawy ludowe), w nawet opieka nad dziećmi. Specjalizacja związana z tworzeniem lig, przechodząca następnie w stopniową komercjalizację następuję dopiero na początku XX wieku, zwłaszcza drugie dziesięciolecie. Wyodrębnia się piłka nożna, tenis, jeździectwo, boks.
Na “Sporcie” bazują zakłady pracy (m. in. “Piania 05”) oraz Kościół i organizacje katolickie. W roku 1855. istnieje już, co prawda zamknięty (ograniczony), Towarzyski związek Kolpingu (rodzaj prapiłki nożnej?!). Kultura fizyczna jest znaczą bym środkiem wychowawczym młodzieży w klasztorze Urszulanek.
Po I wojnie światowej, w okresie plebiscytu na Górnym Śląsku (1920-1921) sport nabiera także znaczenia politycznego. Niekiedy, zwłaszcza tzw. “siłowe” dyscypliny, jak piłka nożna i boks, pełni rolę brunatnej dyscypliny “na chłopski rozum”. W takim obrazie inaczej wygląda sytuacja w Brzeziu nad Odrą, gdzie nieformalne związki i grupy sportowe sygnalizują swoją obecność w okresie wojny. Obydwie antagonistyczne w plebiscycie strony wystawiają wspólne reprezentacje w zawodach między miejscowościami (np. z Tworkowem i Krzyżanowicami) Na przemian według ustalonego harmonogramu na boisku i sali u Praskiego ćwiczą “Sportverein” i “Sokół” (gniazdo zawiązane 20.10.1920.). Inicjatywa połączenia obu związków (ze strony Proske – szef “Sportverein”) nie powiodła się. “Sokół” bowiem stanowi faktycznie zakonspirowaną jednostkę paramilitarną. Podlega rezydującej w Warszawie: “Centrali Wychowania Fizycznego”, ustanowionej w miejsce POW Górnego Śląska.
Po podziale Górnego Śląska (jak i Raciborszczyzny) w 1922r. w miejsce zdelegalizowanego przez Aliantów “Sokoła” działalność sportową wznawia klub “Sosienka”. “Sportverein” natomiast funkcjonuje w ramach ruchu sportowego mniejszości niemieckiej w RP.